"Soms ontdekken we echt schatten op zolder"

De Abdij van Park heeft een rijk verleden. De duizenden boeken en schriften in het archief zijn daarvan de stille getuigen. Buurtbewoners zorgen er op vrijwillige basis voor dat deze schat aan informatie ontsloten wordt. “Wij leren nog elke dag bij”, klinkt het bij Christine, Kristiaan en Leo.

We treffen de drie archiefmedewerkers op dinsdagnamiddag, wanneer ze met z’n drieën druk in de weer zijn. Leo digitaliseert, Kristiaan transcribeert en Christine inventariseert. Ze doen het enkele dagen per week. Op vrijwillige basis, maar zeer nauwgezet en met oog voor detail.

Kennismaking met de abdij

Antwerpenaar Leo Janssen leerde de abdij eind jaren negentig kennen. “De toenmalige Kredietbank had in 1979 een boekje uitgebracht over de abdij, waarin ook een stukje over de glasramen stond. Ik heb van mijn vader een glasraampje over Lange Wapper geërfd, en daarom heb ik gevraagd of ik hier eens mocht rondsnuisteren.”

Kristiaan Magnus, een oud-leerkracht van SKLO, kent de abdij nog langer. “Ik kwam hier met mijn klas tekeningen maken, boeken bekijken… Naargelang het project waar we mee bezig waren, ontving de prior ons. Hij rolde dan perkamenten stukken open uit de 13de, 14de eeuw… Een unieke ervaring was dat.”

Christine Vanthillo kent de abdij het langst, want ze leerde de site kennen als studente kunstgeschiedenis. “Ik bezoek enorm graag abdijen, ook op vakantie. Hun serene sfeer doet mij altijd deugd. Ik hou van de soberheid, de stilte en de esthetiek van de Abdij van Park. Na mijn studies ben ik in Sint-Truiden gaan wonen, maar ik kwam nog vaak terug. Ik bleef in contact via de vzw Vrienden van de Abdij van ’t Park en heb na mijn pensioen gepolst of ik hier vrijwilligerswerk kon doen.”

Werken in het archief

Christine begon met het archief van de Vrienden van de Abdij van ’t Park en heeft daarna het kerkhof geïnventariseerd. “Ik heb alle grafstenen gezien, de opschriften genoteerd en een overzicht gemaakt. Naarmate dat werk vorderde, leerde ik veel over de symboliek van de taferelen. Er liggen ook heel wat notabelen op het kerkhof: rectoren Paulin Ladeuze en Pieter De Somer, Jan Baptist David (van het Davidsfonds, red.), oud-premiers Geens en Eyskens, chansonnier Zjef Vanuytsel…"

Voor Leo geen kerkhof, maar bananendozen. “Domeinbeheerder Stefan Van Lani vroeg me of ik eens wat prenten kon bekijken”, herinnert hij zich. “Ik kreeg een reiskoffer toegewezen, waarin zo’n 4.000 prenten staken. Ik verzamelde kunstkalenders, dus ik kende er wel wat van. Ik kreeg ook hulp van kunsthistoricus Thomas Matei. We hebben die beelden samen ingescand en gedocumenteerd.”

Kristiaan verdiepte zich op zijn beurt in de schat aan documenten in het archief van de abdij. “Ik dacht dat ik iets kon betekenen voor de bibliotheek van de abdij, maar ze hadden toen net een catalogus gemaakt”, herinnert Kristiaan zich. “Stefan stelde daarom voor om eens in het archief te gaan kijken, want daar was nog wel wat te doen. En hier bleek zeker nog wat te doen”, lacht Kristiaan.

Van boeken tot elektriciteitskasten

Kristiaan heeft eerst het archief van de missiepost in Brazilië geordend, in Montes Claros. “Die documenten gingen terug tot 1890. In het archief had ieder rek een aparte inventaris, waardoor het overzicht zoek was. Er stonden ook talloze dozen met oude documenten en boeken op zolder. Met de archivaris heb ik toen een nieuw schema uitgewerkt. Alle eigendom is genummerd en in een zuurvrije map gestoken. Dat heeft, zonder overdrijven, 10 jaar geduurd. In die periode heb ik Middelnederlands leren lezen, wat goed van pas komt als ik hier zit.”

Terwijl Kristiaan ons een getijdenboekje in het Middelnederlands toont, vertelt Leo dat het werk zich niet alleen situeert tussen archiefdozen. “Ik heb ook de elektriciteits- en zekeringskasten geïnventariseerd. Een abt, die missionaris was geweest in Brazilië, had dat in de abdij gedaan zonder schema’s, zoals in de missie. De zekeringen van de pandgang bijvoorbeeld, die staan bovenin de kerk. Dat alles heb ik in kaart gebracht, waarna we ook een calamiteitendossier hebben opgesteld.”

Leo stak zijn energie ook in de zoektocht naar de glasramen van Jan De Caumont. “Dankzij Edgard Goedleven, lid van het beheerscomité van de Abdij van Park, heb ik hun eigenaars kunnen contacteren, tot in de Verenigde Staten. Intussen zijn bijna alle glasramen teruggekeerd naar de abdijsite.”

Samen een goed team

Met zijn drieën ontsluiten ze dus het archief. “Je moet een zekere passie hebben voor oude documenten, en aanvoelen dat je op iets waardevols stoot. Maar we vormen een goed team”, stelt Leo, “Ik ben van opleiding ingenieur, Kristiaan was leerkracht, Christine heeft kunstgeschiedenis gestudeerd… We zijn geen vakspecialisten, maar kunnen elkaar goed aanvullen.”

De archiefmedewerkers volgen de renovering van de abdijsite alleszins op de voet. “Dat wij er zijn, is ook handig: we kunnen veel informatie aanleveren, of het nu gaat over de muren of een brug”, vertelt Kristiaan. Hij heeft ook de bibliotheek mee leeggemaakt. “We hebben 15 kubieke meter boeken gereinigd, ingepakt in zijdepapier en zuurvrije dozen. Die zitten allemaal in een geklimatiseerd depot, tot de bib opnieuw open kan.”

Schatten op zolder

Wat de leukste dingen zijn die ze teruggevonden hebben? “Soms ontdekken we echt schatten op zolder, zoals foto’s uit 1880 of negatieven van de oorspronkelijke glasramen. Maar het is even leuk om middeleeuwse notities te lezen van onze abt, die recht moest spreken over een norbertijnenbroeder die met een zuster betrapt was in een boomgaard”, glimlacht Leo.